Zielono w głowie

"Czasy, które się tu malują, szare okrywają mroki, wrócić im cokolwiek życia, starać się je z niemnogich skazówek i pomników odgadnąć, zaprawdę trudnym było".         J.I.Kraszewski, z przedmowy do powieści "Lubonie"

"Krzyż ten już stał nad polańską granicą, uznać tego boga poganinowi zdało się przejściem ze swobody i bezkarności do niewoli i posłuszeństwa".

"Na rozdartych ziemiach Słowian działo się różnie, walka wrzała ciągle. To się Niemcom poddawano z haraczem, to się burzono i opierano, szli jedni im hołdować i chrzest przyjmowali, drudzy się łączyli ku obronie. Pokoju godziny nie było. Samopas większa część plemion ratowała się, jak mogła, w kupę się zebrać nie umiejąc. Każdy z małych wodzów chciał wielkiej władzy. (...) Gdy Morawy i Czechy już się były zlały w państwo jedno przeciw nieprzyjaciołom, chytrością walcząc z nimi, Polanów dopiero Mieszko skupiał, aby szli razem, sięgając i po dalsze, rozbite plemiona".

"Stoczyłem bój, wygrałem i zostałem koronowany, jednakże teraz moi poddani koronowali kogoś innego i znów trzeba nam walczyć. Wygląda na to, że w tym kraju, gdzie snują się mgły i kuzyni niczego w ogóle nie można być pewnym..."

"Niewiasta jest własnością swojego przyszłego męża nawet przed ślubem. Od dziś po kres swoich dni nie będziesz mogła mi odmówić. W grę wchodzi nie gwałt, lecz moje prawo i twój obowiązek. (...) Przegrałaś pod Bosworth z całą resztą - zakańcza dobitnie. - Stanowisz część upów wojennych".

"Oczywiście, że pragnę przywrócenia władzy naszemu rodowi i klęski przeciwnika Ryszarda - czasem ogarnia mnie nagły przypływ emocji na pojawiający się w moim umyśle ni stąd, ni zowąd obraz Henryka spadającego z wierzchowca i walczącego o życie pieszo pośród szarży kawalerii, wśród grzmotu kopyt - a jednak za dobrą wiadomość poczytuję sobie to, ze Henryk odniósł zwycięstwo i wyszedł cało z opresji. (...) Urodziłam się księżniczką Yorku, lecz zostałam żoną Tudora".

"Tomasz Stanley z synem oraz bratem Wilhelmem - wszystko bohaterzy spod Bosworth, którzy zajęli pozycje na wzgórzu i przyglądali się jak ich król szarżuje samotnie na wroga, po czym przyczynili się do śmierci suzerena - maszerują za moim synem, jakby mógł na nich liczyć, jakby ich słowo było cokolwiek warte". 

"(...) lady Stanley koniecznie chce zachować tradycje podtrzymywane przez poprzednich władców, byle tylko zbytnio się od nich nie odróżniać - od prawdziwych królów, którzy panowali wcześniej. Ma nadzieję, że będą z Henrykiem uchodzić za dość królewskich (...)". 

"Stworzę chłystkowi genealogię, wymyślę mu rodziców niskiego stanu i podłego charakteru. Ojca pijaka, nierozgarniętą matkę, a z niego samego zrobię hultaja, utracjusza, nicponia. Takaś pewna, że nie znajdzie się pijak ożeniony z tępaczką skłonny przysiąc, że to jego syn? Takaś pewna, że marny ze mnie pisarz i historyk? Czemu nie miałbym wykreować wydarzeń, które potomni uznają za fakty? (...) jestem królem. Któż ma stworzyć kronikę panowania jak nie ja sam?"

"Osobiście skłaniam się ku wersji przedstawionej w mojej książce. Należy jednak pamiętać, że nikt - nawet obecnie - nie wie, co naprawdę stało się z Edwardem i Ryszardem, synami Edwarda IV Angielskiego i Elżbiety Woodville". 

 

 

 

"Rok 1920, Wielka Brytania. Kraj otrząsa się po pierwszej wojnie światowej. Młodziutka Lily Valance pragnie zapomnieć o ciężkich czasach i rzuca się w wir szalonych lat dwudziestych. Gdy spotyka przystojnego kapitana Wintersa, ulega czarowi jego pozycji społecznej i bogactwa. On liczy na to, że związek z młodą śpiewaczką pozwoli mu się wyzwolić od traumatycznych wspomnień.

Lily decyduje się poślubić Stephena Wintersa, a jednocześnie zamierza kontynuować karierę sceniczną. Nie zdaje sobie jednak sprawy, jak trudne będzie wejście do klasy średniej i stawienie czoła hipokryzji skrywanej za fasadą domu Wintersów. Stephen nie potrafi sobie poradzić z dręczącymi go koszmarami, aż w końcu prawda o jego wojennych losach zmusza rodzinę do bolesnego rozliczenia z przeszłością..."

 

 

Dżentelmen prosto z Londynu - biały kołnierzyk, eleganckie spinki u mankietów i... kijek zatknięty za plecami. Przede wszystkim jednak nienaganne maniery, traktowanie każdej kobiety niczym królowej oraz motto: prędzej śmierć niźli złamanie danego słowa! Rycerz z parasolem zamiast miecza. Ech, marzenie mojego życia! :)

 

Czytana lata temu "Saga o dżentelmenie" Forda Madoxa Forda dynamicznie kształtowała moje spojrzenie na brytyjską arystokrację epoki edwardiańskiej. Wzdychałam sobie do głównego bohatera, cudownie brytyjskiego Christophera Tietjensa - cóż z tego, że sztywnego niczym deska, skoro jednocześnie wrażliwego, dobrego i bohaterskiego. Głowę straciłam do reszty, gdy obejrzałam "Parade's End", serial BBC oparty na powieściach Forda. Nie mogło być inaczej - mimo szwankującego miejscami scenariusza i za mało dynamicznego montażu - Tietjensa zagrał Benedict Cumberbatch, człowiek, który urodził się po to, by mi sen z powiek spędzać swoimi rolami.

 

Nie będę się upierać, że nie jest to moje ulubione zdjęcie promocyjne z serialu ;)

 

 

Moich wyobrażeń nie były w stanie zmienić ani książki Edwarda Forstera, ani nieprzemawiająca do mnie powieść "Noc i dzień" Virginii Woolf. Etykieta, którą kierowały się klasy średnia i wyższa angielskiego społeczeństwa, kojarzyła mi się z tradycją rycerską, honorem, wysoką kulturą. Z otwieraniem kobietom drzwi i chronieniem ich przed wdepnięciem w kałużę. Przymykałam oko na wszelkie skutki uboczne, takie jak swoisty cynizm czy brak elastyczności. Wady "systemu" wydawały się maleńkie w konfrontacji z jego zaletami.

 

Aż nadeszła Wielka Wojna i całą dżentelmenerię diabli wzięli. Świat się zmienił, kurtuazyjność umierała powoli na polach bitew. Bohater Forda Madoxa Forda został postawiony w obliczu utraty wszystkiego, w co wierzył, co nadawało sens jego życiu. Młodzi ludzie wracali z okopów odmienieni, przepełnieni wstrętem do zasad, które w ogniu walki okazały się nieprzydatną abstrakcją. Cała Europa utraciła niewinność, ale Anglicy musieli dodatkowo stanąć wobec prawdy, że pewne reguły i normy nie wytrzymują konfrontacji z bestialstwem i polityką.

"Parade's End", czyli "Koniec defilady"

"Ludziom znudził się pokój. Wojna miała być lekarstwem na wszelkie niepokoje w kraju, wszelkie dziwactwa młodego pokolenia, które oto dostało swoją szansę na wielkość. Tak twierdziła prasa, tak głosiło duchowieństwo z ambon. Ludzie wierzyli, że wojna - szybka, porządna wojna - ustawi wszystkich do pionu, zjednoczy naród, dokona oczyszczenia. Ludzie wmawiali sobie, że Wielka Brytania potrzebuje wojny. W końcu było to imperium stojące walką. Brytyjczycy raz jeszcze musieli udowodnić swoją siłę".

To ostanie zdjęcie z "Końca defilady", obiecuję! :) W obliczu wyzwolonej kobiety...  Christopher pewniej czułby się na polu bitwy!

Zdjęcie z lat 20. ubiegłego wieku - weteran wojenny sprzedający na ulicy zapałki

"Napisano bowiem: do mnie należy pomsta - zacytował Biblię, wsiadając do auta. I pochwalił się Boycottowi: - Nareszcie ją stłamsiłem".

"Wolność i radość Christophera niebawem się skończą. Chłopiec (...) przestanie wylegiwać się na maminych kolanach i pozna, co to samotność i niewygoda. Tak jak należy".

"To okropnie niehigieniczne - powiedziała. - Moja siostrzenica nikomu nie pozwala dotykać swojego dziecka i sama też nigdy go nie całuje".

"Śniadanie znów podawano o ósmej i oczekiwano od Lily, aby była już wtedy w pełni ubrana i gotowa podać herbatę Stephenowi. (...) Jedna z reguł Muriel mówiła, że w ciągu dnia żadna dama nie kładzie się w pościeli, aczkolwiek może położyć się na narzucie, jeśli źle się poczuje. Druga reguła zabraniała czytania powieści przed południem. (...) Było to jej zdaniem nieangielskie i niemoralne".

"Najważniejsza zasada wychowawcze wyznawana przez panią Janes mówiła, że małe dziecko powinno jak najwięcej czasu spędzać samo. Towarzyskość, czułość, spontaniczność - wszystko to były cechy, jakich należało unikać za wszelką cenę jako przejawów wulgarności i słabości. Natomiast samotność i milczenie były jakoby oznakami zdrowia". 

Taki świat odnajdziemy w powieści Philippy Gregory - odmalowany jednak innymi barwami...

"Wszyscy są dla mnie nikim oprócz Boycotta i ciebie. Tylko wy dwoje coś dla mnie znaczycie. Pozostali przypominają mi o wojnie. Mama, która mnie na nią wysłała. John Pascoe, który wysłał na nią swojego syna. Dentonowie, którzy się na niej wzbogacili. Wszystkie kobiety, które siedziały w domach, pozwalając nam walczyć, cierpieć i ginąć. Gdziekolwiek spojrzę, widzę ludzi, którzy byli częścią wojny... - rozszlochał się chrapliwie (...)".

"Lily miała odpokutować za wszystkie beztroskie chwile, w których górę brała jej wrodzona radość życia. Za uczynienie domu Wintersów miejscem, w którym znów rozlega się muzyka, trzaskanie drzwiami, tupot nóg na schodach (...). Pragnął ukarać Lily za to, że była dzieckiem czasów pokoju, gdy on nie potrafił wyzwolić się spod zaklęcia wojny".

"Muriel wolała nie wiedzieć, o co toczyła się bitwa, za jaką broń chwycili małżonkowie i na ile poważnie Lily ucierpiała. Wmawiała sobie, że nie naciskając, zachowuje takt".

"Była damą w każdym calu, a dama nie mówi na głos nieprzyjemnych prawd".

Herbatka w Buckinghamshire - takie życie wiodły kobiety z wyższych sfer. A niechby któraś spróbowała robić coś innego!...

"Poczuła, jak głupi dziewczęcy zachwyt zamyka się w niej jak ręce składane na zakończenie pacierza."

"Spoglądała to na niego, to w przestrzeń. Brązowe są te oczy. Brązowe, brązowe. Łzawiące."

"(...) wynagrodzenie było dobre, podobnie jak jego twarz. Dobra twarz, otwarta jak okno latem."

"Betsey sądziła, że łatwo ją wyłowić z tłumu, jak włos na ciastku z kremem, ale boy najwyraźniej nie był pewny."

"W pozostałe dni tygodnia mogła służyła komuś do spania."